Long Biên là một quận nội thành thuộc thành phố Hà Nội, Việt Nam. Long Biên là quận có diện tích lớn nhất và là quận duy nhất nằm ở tả ngạn sông Hồng thuộc thành phố Hà Nội.
Long Biên còn là quận nổi bật về tốc độ đô thị hóa mạnh mẽ trong những năm trở lại đây.
Địa lý
Quận Long Biên nằm ở phía đông bắc nội thành của thủ đô Hà Nội, nằm cách trung tâm thành phố qua các cây cầu Long Biên, Chương Dương, Vĩnh Tuy, có vị trí địa lý:
Quận Long Biên có diện tích 60,38 km², dân số năm 2022 là 347.829 người. Một số bộ phận dân cư theo đạo Thiên Chúa tập trung chủ yếu ở tổ dân phố Tư Đình, thuộc phường Long Biên.
Lịch sử
Trước thế kỷ XXI
Thời phong kiến, từng tồn tại một địa danh được nhắc đến nhiều trong lịch sử, cũng có tên là Long Biên. Cho tới giờ, giới sử học vẫn còn tranh cãi về việc Long Biên thời phong kiến có phải là vùng đất Long Biên ngày nay hay không.
Toàn bộ địa giới quận Long Biên nằm trọn trong huyện Gia Lâm cũ.
Từ thời Pháp thuộc, khu vực quận Long Biên nằm sát sông Hồng và con đường thiên lý Bắc - Nam còn được biết đến với tên gọi Gia Lâm phố. Nhận thấy đây là một tiền đồn có tầm quan trọng nhất định trong việc bảo vệ thành phố Hà Nội thuộc Pháp, chính quyền thực dân đã cho xây dựng cầu Doumer (ngày nay là cầu Long Biên), phi trường Gia Lâm, đường thuộc địa số 5 (ngày nay là quốc lộ 5) đến Hải Phòng, cũng như củng cố đường thuộc địa số 1 nhằm đảm bảo liên lạc giữa Hà Nội và các tỉnh tả ngạn sông Hồng.
Sau khi Hà Nội được giải phóng, tháng 12 năm 1954, Nhà nước đã tiến hành sáp nhập Gia Lâm phố vào Hà Nội, thành lập quận VIII tương ứng.
Năm 1961, Gia Lâm được nhập vào Hà Nội. Quận VIII từ đó cũng bị giải thể và nhập vào huyện Gia Lâm.
Thế kỷ XXI
Căn cứ vào Nghị định số 132/2003/NĐ-CP[1] ngày 6 tháng 11 năm 2003 của Chính phủ - về việc điều chỉnh địa giới hành chính để thành lập các quận Hoàng Mai và quận Long Biên thuộc thành phố Hà Nội, quận Long Biên được hình thành trên cơ sở: Tách 10 xã của huyện Gia Lâm, gồm: Thượng Thanh, Giang Biên, Ngọc Thụy, Việt Hưng, Hội Xá, Gia Thụy, Bồ Đề, Long Biên, Thạch Bàn, Cự Khối và 3 thị trấn: Gia Lâm, Đức Giang, Sài Đồng) - Đồng thời điều chỉnh địa giới để thành lập 14 phường thuộc quận Long Biên, cụ thể như sau:
- Thành lập phường Gia Thụy trên cơ sở 77,68 ha diện tích tự nhiên và 7.207 nhân khẩu của thị trấn Gia Lâm, 42,64 ha diện tích tự nhiên và 2.514 nhân khẩu của xã Gia Thụy. Phường Gia Thụy có tổng là: 120,32 ha diện tích tự nhiên và 9.721 nhân khẩu.
- Thành lập phường Ngọc Lâm trên cơ sở 83,04 ha diện tích tự nhiên và 19.604 nhân khẩu của thị trấn Gia Lâm và 30 ha diện tích tự nhiên của xã Bồ Đề. Phường Ngọc Lâm có tổng là: 113,04 ha diện tích tự nhiên và 19.604 nhân khẩu.
- Thành lập phường Bồ Đề trên cơ sở 379,92 ha diện tích tự nhiên và 9.888 nhân khẩu của xã Bồ Đề và 6.271 nhân khẩu của thị trấn Gia Lâm. Phường Bồ Đề có tổng là: 379,92 ha diện tích tự nhiên và 16.159 nhân khẩu.
- Thành lập phường Phúc Đồng trên cơ sở 494,76 ha diện tích tự nhiên và 6.994 nhân khẩu của xã Gia Thụy.
- Thành lập phường Phúc Lợi trên cơ sở toàn bộ 619,69 ha diện tích tự nhiên và 7.820 nhân khẩu của xã Hội Xá.
- Thành lập phường Thượng Thanh trên cơ sở toàn bộ 488,09 ha diện tích tự nhiên và 13.153 nhân khẩu của xã Thượng Thanh.
- Thành lập phường Giang Biên trên cơ sở toàn bộ 471,40 ha diện tích tự nhiên và 4.600 nhân khẩu của xã Giang Biên.
- Thành lập phường Ngọc Thụy trên cơ sở toàn bộ 898,99 ha diện tích tự nhiên và 18.568 nhân khẩu của xã Ngọc Thụy.
- Thành lập phường Việt Hưng trên cơ sở toàn bộ 383,44 ha diện tích tự nhiên và 7.884 nhân khẩu của xã Việt Hưng.
- Thành lập phường Long Biên trên cơ sở toàn bộ 723,13 ha diện tích tự nhiên và 9.455 nhân khẩu của xã Long Biên.
- Thành lập phường Thạch Bàn trên cơ sở toàn bộ 527,21 ha diện tích tự nhiên và 11.300 nhân khẩu của xã Thạch Bàn.
- Thành lập phường Cự Khối trên cơ sở toàn bộ 486,94 ha diện tích tự nhiên và 5.652 nhân khẩu của xã Cự Khối.
- Thành lập phường Đức Giang trên cơ sở toàn bộ 240,64 ha diện tích tự nhiên và 25.767 nhân khẩu của thị trấn Đức Giang.
- Thành lập phường Sài Đồng trên cơ sở toàn bộ 90,67 ha diện tích tự nhiên và 14.029 nhân khẩu của thị trấn Sài Đồng.
Giáo dục
Trên địa bàn quận có mạng lưới trường học dày đặc đầy đủ các cấp học: Tiểu học, THCS, THPT, Đại học. Tất cả đều là những ngôi trường có danh tiếng và uy tín của thành phố Hà Nội. Giáo dục Long Biên luôn đi đầu thành phố Hà Nội về công tác giáo dục tại địa phương và được Chủ tịch nước, Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Thành phố Hà Nội trao tặng rất nhiều bằng khen trong công tác thực hiện giáo dục tại địa phương.
Các trường THPT do Sở Giáo dục và Đào Tạo Hà Nội quản lý cũng là những ngôi trường có uy tín, chất lượng giáo dục đạt chuẩn; là những trường đạt chuẩn Quốc gia mức độ I.
- Các Trường THPT công lập:
- Trường THPT Nguyễn Gia Thiều (1950)
- Trường THPT Lý Thường Kiệt (2002)
- Trường THPT Thạch Bàn (2012)
- Trường THPT Phúc Lợi (2014)
- Trường Việt Pháp Alexandre Yersin - Ngọc Thuỵ (2018)
- Các Trường THPT ngoài công lập (hoặc có cấp THPT): Trường THPT ngoài công lập tại quận Long Biên cũng do Sở Giáo dục và Đào Tạo Hà Nội trực tiếp quản lí và được đánh giá là top những trường THPT ngoài công lập có tỉ lệ đỗ tốt nghiệp THPT và đỗ đại học cao nhất của Thành phố Hà Nội, sánh ngang với những trường THPT công lập. Đặc biệt, trong quận Long Biên có trường THPT Vạn Xuân - Long Biên là một trong những trường THPT ngoài công lập có chất lượng giáo dục sánh ngang với các trường THPT công lập trên địa bàn bởi có đội ngũ giáo viên được tuyển chọn từ chính những ngôi trường công lập: Nguyễn Gia Thiều, Lý Thường Kiệt, Việt Đức, Nguyễn Văn Cừ,...
- Trường THPT Vạn Xuân - Long Biên (2000)
- Trường THPT Lê Văn Thiêm (1997)
- Trường Phổ thông Song ngữ Liên cấp Quốc tế Wellspring (2011)
- Các Trường Mầm non: Ngọc Thuỵ, Bắc Biên, Bắc Cầu, Ban Mai Xanh, Gia Quất, Đô Thị Việt Hưng, Hoa Mai, Thạch Cầu, Hoa Sữa, Hoa Thủy Tiên, Bồ Đề, Hồng Tiến, Phúc Đồng, Phúc Lợi, Đô Thị Sài Đồng, Chim Én, Tân Mai, Đức Giang, Tràng An, Thượng Thanh, Sơn Ca, Giang Biên, Tuổi Hoa, Long Biên A, Long Biên B, Thạch Bàn, Ánh Sao, Gia Thuỵ, Hoa Phượng, Hoa Sen, Cự Khối, Việt Hưng.
- Các Trường Tiểu học: Ngọc Thuỵ, Gia Thượng, Lý Thường Kiệt, Gia Thuỵ, Ái Mộ A, Ái Mộ B, Thạch Bàn A, Thạch Bàn B, Đô Thị Việt Hưng, Đô Thị Sài Đồng, Thanh Am, Lê Quý Đôn, Long Biên, Ngọc Lâm, Vũ Xuân Thiều, Phúc Lợi, Đoàn Kết, Ngô Gia Tự, Việt Hưng, Bồ Đề, Thượng Thanh, Đức Giang, Phúc Đồng, Sài Đồng, Cự Khối, Giang Biên, Gia Quất.
Hạ tầng
- Long Biên là một quận có tốc độ đô thị hóa nhanh chóng. Hiện nay, trên địa bàn đã và đang hình thành một số khu đô thị như khu đô thị Việt Hưng, khu đô thị Bồ Đề, khu đô thị Ngọc Thuỵ (Khai Sơn Hill), khu đô thị Thượng Thanh, khu đô thị Sài Đồng, khu đô thị Thạch Bàn... cùng với một số khu đô thị sinh thái như Vinhomes Riverside, Beriver Long Biên, Rice Home Sông Hồng, Vinhomes The Harmony, Hà Nội Garden City...
- Giao thông có đầy đủ hệ thống đường bộ, đường sắt, đường thủy. Đường bộ có Quốc lộ 1, quốc lộ 5, đường Vành đai 3, đường cao tốc Hà Nội – Hải Phòng,; đường sắt với hai nhà ga là ga Gia Lâm và ga Cầu Bây với các tuyến đi Hải Phòng, Quảng Ninh, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Lào Cai; đường thủy có sông Hồng, sông Đuống...
- Các dự án đường sắt đi qua địa bàn quận là các tuyến số 1 (Ngọc Hồi - Yên Viên), tuyến số 4 (Liên Hà - Bắc Thăng Long); trong đó tuyến số 1 hiện đang được đầu tư xây dựng.